Theo van Doesburg: 75 jaar dood
Er gebeurde vandaag iets onwaarschijnlijk vreemds: ik was, puur toevallig, in de letterenbibliotheek in Utrecht om een beetje te ontspannen na een sollicitatiegesprek en liep rond op de kunstgeschiedenisafdeling. Op een gegeven moment kwam ik langs de ‘D’ en zag daar de prachtige overzichtscatalogus staan met het werk van Theo van Doesburg. Het is al een tijdje geleden sinds ik me met Van Doesburg heb bezig gehouden dus ik pakte de catalogus en bladerde er wat doorheen. Toen ik keek naar de sterfdatum (6 maart 1931) realiseerde ik me plotseling dat het vandaag, op de kop af, precies 75 jaar geleden is dat Van Doesburg stierf in een kuuroord nabij Davos in Zwitserland.
Dat is natuurlijk wonderbaarlijk, maar ook wel een beetje triest omdat ik er helemaal níks over heb gehoord in de media. En het is vooral schandalig, want Van Doesburg is de enige echte dadaïst die we in Nederland gekend hebben, een van de belangrijkste sleutelfiguren in de kunstwereld van het begin van de vorige eeuw en boven alles een geniale, kleurrijke en creatieve man. Zijn kunst is lang niet altijd even consistent van kwaliteit geweest, maar de invloed die hij heeft gehad op het kunstenaarsklimaat in Nederland (en de rest van Europa!) aan het begin van de 20ste eeuw is niet te onderschatten. Zonder Van Doesburg was er nooit sprake geweest van ‘De Stijl’, hadden veel beroemde kunstenaars elkaar nooit ontmoet en was de Nederlandse kunst veel grijzer en saaier geweest.
Wat me verbaast is dat er werkelijk nergens een mooie overzichtstentoonstelling is, of een uitgave, of een avondvullend televisie-programma, of een voorleesavond (Van Doesburg schreef bijzonder komisch en absurde poezië en proza) of wat dan ook. Uiteraard is er altijd meer belangstelling geweest voor Piet Mondriaan, J.J.P Oud en Gerrit Rietveld, maar juist de persoon Van Doesburg is bijzonder interessant en toepasbaar op deze tijd: hij was een ‘netwerker’, was bedreven op alle gebieden (‘crossmedia’) en hij ging naar alle uithoeken van Europa om zijn frisse nieuwe ideeën te promoten. Allemaal eigenschappen die worden toegeschreven aan de hudige 21ste-eeuwse mens.
Wellicht dat deze toevallige constatering dat Van Doesburg vandaag 75 jaar geleden overleed een teken is dat we zijn erfenis weer eens onder de aandacht moeten brengen? Misschien zo?
Anoniempje
piet mondriaan