De piraten van Pfeijffer
Originele foto: magali veldhuis / CC-BY-NC-SA
Je kon er op wachten. Eerst werd de muziek vermoord. Toen de film. En nu is het de beurt aan het boek. Door wie? Natuurlijk, de asociale stelende jeugd die niet meer wil betalen voor content. Aldus schrijver Ilja Leonard Pfeijffer in een column in het NRC.
Dat is natuurlijk allemaal flauwekul. ‘Niemand betaalt meer’ horen we al sinds 1999, toen Napster het als eerste mogelijk maakte om gratis muziek te downloaden. Het zou afgelopen zijn met de muziek: artiesten verdienen geen geld meer en je kunt straks alleen nog muziek horen in het museum.
Het is 2011 en er komt meer muziek uit dan ooit. De filmindustrie kwam met dezelfde argumenten en toch zijn er nog steeds films. Je zou denken dat mensen ondertussen een patroon ontdekken, maar Pfeijffer herhaalt dezelfde onheilsvoorspellingen als tien jaar geleden.
Wat zijn die voorspellingen? Ik zet ze voor u op een rijtje:
- Niemand wil meer betalen voor content.
- Makers krijgen geen geld meer. Einde van kunst en cultuur!
- Ellende en verdoemenis. Wereldoorlog III. De wereld vergaat. Jezus komt terug op aarde.
Goed, die derde misschien niet. Wat betreft die eerste twee:
Niemand wil meer betalen voor content
Als de opkomst van het internet één ding heeft aangetoond is het wel dat mensen graag betalen voor content. Alleen niet zo graag voor de dragers. Twintig jaar geleden had je geen andere keuze dan een CD te kopen om je favoriete nummer te horen (en heel veel andere nummers waar niks aan was). De muziekindustrie dacht dat ze geen muziek verkochten maar plastic schijfjes en dus konden de prijzen lekker hoog worden gehouden.
Geen wonder dat de muziekindustrie helemaal geen zin had om iets aan die situatie te veranderen. De eerste digitale muziekkanalen waren dus allemaal illegaal: Napster, Kazaa, BitTorrent. Noem maar op. Waarom gebruikten mensen die diensten? Omdat ze graag muzikanten willen bestelen? Natuurlijk niet. Omdat er geen andere fatsoenlijke manier is om je iPod vol te krijgen. Een beetje iPod kan 5000 liedjes bevatten. Om die helemaal legaal vol te krijgen hoef je slechts 10 jaar lang een krantenwijk te lopen. En van dat geld kun je dan geen bier en sigaretten kopen. Geen wonder dat je liever download.
Voor die illegale kanalen is nu een alternatief: legale streaming diensten als Spotify en Netflix zijn enorm succesvol. Zo succesvol dat piraterij afneemt. Iets wat campagnes met artiesten met dichtgenaaide monden en idiote plannen waarin je internet afgesloten wordt als je een liedje download nooit is gelukt.
De boodschap is simpel: maak het voor de consument makkelijker dan de illegale alternatieven om aan content te komen. Ik betaal met liefde 5 euro per maand voor Spotify om geen gedoe te hebben met torrents en vage downloadsites met pornobanners.
Makers krijgen geen geld meer. Einde van kunst en cultuur!
Gelukkig gaat het de meeste kunstenaars niet om geld, maar om wat ze maken. Hoeveel muzikanten zijn er die hun muziek gratis op het internet zetten? Hoeveel filmmakers zetten hun filmpjes gratis op YouTube? Hoeveel schrijvers sturen hun schrijfsels gratis en voor niets de wereld in?
Het aantal mensen wat echt aan kunst kan verdienen is altijd heel erg klein geweest. Kunst is sappelen. En soms heb je geluk en kun je er wel een (mager belegde) boterham aan verdienen.
En dat verdorven internet kan je daar goed bij helpen. Ik ben de afgelopen jaren nog nooit zo veel naar (dure!) concerten geweest. Waarom? Omdat ik de muziek allemaal (bijna) gratis heb kunnen luisteren. Ik ben de afgelopen maanden nog nooit zoveel naar de bios geweest dankzij Cineville, waarmee je voor een vast bedrag per maand zo vaak naar de film mag als je wilt.
Dus lieve schrijvers: ga vooral door met schrijven. Bedenk nieuwe manieren om je publiek er kennis mee te laten maken. Gebruik het internet om er geld mee te verdienen. Onderzoek wat je publiek mist en speel daar op in.
En luister vooral niet naar mensen die zure stukjes schrijven in het NRC.
Meer over dit onderwerp:
- Op het blog van Ron
- Niels Aalberts van EHPO over piraterij en e-books
- Online muziek kopen nog steeds een drama
Erik de Bruijn
Ik vind sowieso dat de creatieve industrie te vaak roept dat zonder geld ‘de creativiteit doodgaat’. Als er al iets doodgaat dan is het het industriele karakter, maar ook die blijft wel overeind als mensen andere businessmodellen verzinnen en het gewoon kan blijven bestaan.
De stelling ‘creativiteit kan niet zonder geld’ slaat ook om een andere reden nergens op: onderzoeken wijzen vaak uit dat creativiteit juist verlaagd wordt op het moment dat er een ‘succesformule’ bestaat waarmee je makkelijker geld verdient. Dan krijg je meer van hetzelfde omdat dat scoort. Dat wil niet zeggen dat het niet goed kan zijn als mensen zich door creatief bezig te zijn geen geld moeten verdienen, maar nu verwachten ook schrijvers blijkbaar weer dat ze niet moeten beginnen aan internet als middel maar het als ‘probleem’ moeten zien. Terwijl de muziekINDUSTRIE zichzelf daarmee flink in de vingers heeft gesneden en geluk heeft met de enorme betalingsbereidheid en zucht naar gemak van consumenten.
Hay
@Erik: ik vind het ook een gek idee dat als er geen geld is mensen opeens zouden opmaken met het maken van kunst. Ik denk dat daar toch wel wat meer voor nodig is.
Jonas
“Als de opkomst van het internet één ding heeft aangetoond is het wel dat mensen graag betalen voor content.” Huh? Als het internet één ding heeft aangetoond is dat mensen nu juist níet willen betalen. Het succes van Spotify is mooi, en ik maak er zelf ook graag gebruik van. Maar het heeft niets te maken met het feit dat mensen “graag betalen voor content”. Spotify is momenteel de makkelijkste optie, en kost weinig. Dat is alles. Als er een dienst zou bestaan die gratis zou zijn en even makkelijk, zouden mensen daar onmiddellijk naar toe uitwijken. Wat dat betreft hebben de juridische acties van de platenmaatschappijen en overheden wel degelijk zin gehad: als ze die niet hadden gedaan, was er nu allang een illegaal, gratis Spotify met álle muziek. En daar zouden jij en ik dan gebruik van maken. Of niet dan?
Alle ideële verhalen ten spijt, gaat het mensen er gewoon om dat ze veel voor weinig willen. Daar is op zich niets mis mee (en hoe dan ook is het niet te stoppen), maar laten we er dan ook niet omheen draaien. Dat heeft dan inderdaad tot gevolg dat kunst een soort hobby-plus wordt, iets dat je “ernaast doet”. Hoe dat uit zal pakken voor de kwaliteit en het aanbod is iets dat we nu nog niet volkomen kunnen overzien. Dat zal moeten blijken.
STUNST » Gevaarlijk dom: Negeer je lezer en graaf je eigen graf
[…] ik een paar retweets kreeg. Oud collega Hay Kranen schreef naar aanleiding van mijn tweet ook een een blogpost. Los van mijn kleine bijdrage haakte ook Bright Magazine in met een reactie en legde met 34 […]
Auke Hulst
Het is allemaal een stuk genuanceerder dan dat. Jonas schrijft: “Dat heeft dan inderdaad tot gevolg dat kunst een soort hobby-plus wordt, iets dat je “ernaast doet”. Hoe dat uit zal pakken voor de kwaliteit en het aanbod is iets dat we nu nog niet volkomen kunnen overzien.”
Dat valt prima te overzien, ook nu al,. Een bepaald soort projecten is gewoon erg duur om te maken – arbeidsintensief, complex om op te nemen enz. Kunst moet financieel binnen steeds beperktere marges gemaakt worden (een schrijver kan minder tijd vrijmaken om in een boek te steken, een A Night At The Opera-achtige productie, die ontzagwekkend veel tijd en geld kost om te maken, is minder goed te financieren.) Ja, bands genereren nu hun geld met optredens (die trouwens ook weer erg duur zijn geworden), maar wat gebeurt er met muziek die niet gemaakt is voor het live podium?
Heel simpel: nieuwe technieken creëren nieuwe mogelijkheden – thuisstudio’s, verspreiding zonder tussenkomst van platenmij’s – maar de nauwere financiële bandbreedte beperkt de mogelijkheden ook weer. Het resultaat kun je uittekenen: een veel groter aanbod van geringere kwaliteit. Verschraling.
Hoe groter aanbod tot geringere kwaliteit leidt, kunnen we zien op tv, waar advertentie-inkomsten over zoveel publieke- en commerciële zenders is uitgesmeerd, dat er voornamelijk nog eenvormige rotzooi wordt geproduceerd. Wat een nauwere financiële bandbreedte betekent, kun je zien aan de vaderlandse tijdschriften, die geen geld meer hebben om hun verslaggevers over de grens te sturen – bv. Japan na de tsunami – en dus met een soort tweedehands verslaggeving komen of liever investeren in platte lifestyle-artikelen die minder kosten om te maken.
Money matters. Pfeiffer heeft niet helemaal gelijk, maar op dit kernpunt wel.
ohhaydidntseeyouthere
Klok horen luiden, meneer Kranen? Lees dit eens: http://thecynicalmusician.com/2010/01/the-paradise-that-should-have-been/
Jonas
Ik blijf er bij dat we de gevolgen voor de kwaliteit simpelweg nog niet kunnen overzien. Hoewel ik ook graag de betere Nederlandse tijdschriften en kranten lees, kun je je afvragen of die nou zo geweldig zijn of ooit geweest. Natuurlijk, toen we niet beter wisten, was dat de beste bron van informatie. Maar als je nu meer wilt weten over (bijvoorbeeld) de achtergronden van de situatie in de Arabische wereld heb je meer aan het weblog van Juan Cole dan de Volkskrant of het NRC. Of de uitstekend verzorgde Wikipedia-pagina over dat onderwerp. Vroeger bestonden dat soort bronnen simpelweg niet.
Inderdaad zit het “being there” journalisme in het slop. Aan de andere kant kun je daar ook je kanttekeningen bij zetten (zie bijvoorbeeld het boek van Joris Luyendijk, “Het zijn net mensen” over een ontluisterend beeld). Maar achtergronden, cijfers, daar is allemaal veel beter aan te komen.
Nescio werkte als kantoorklerk en schreef in zijn vrije tijd enkele van de meest geliefde verhalen in de Nederlandse literatuur, óók onder critici.
Sommige kunstdisciplines en verspreidingsvormen of zullen ongetwijfeld achteruitgaan. De duurdere films zijn tegenwoordig vooral CGI-spektakels, omdat mensen daarvoor nog wel naar de bios willen. Aan de andere kant zullen er ook nieuwe distributiekanalen en nieuwe vormen ontstaan, die kwaliteit bieden op een manier die nu überhaupt nog niet bestaat (zie het voorbeeld van de weblog van Juan Cole). Vandaar dat ik het nu te vroeg vind om uitspraken te doen over algehele kwaliteitsvermindering. Alleen je brood verdienen met kunst – dat zal waarschijnlijk wel lastiger worden, al kan ook daar verandering in komen.
Hay
@Auke: ik ben er van overtuigd dat mensen (kostbare) kunst blijven maken, ook al is dat misschien duurder of moeilijker. Mensen vinden wel investeerders. Het maken van bijvoorbeeld grote dramaproducties zal altijd moeilijk blijven.
@Jonas: ik zie het niet zo cynisch. Je hebt ten dele wel gelijk, maar van de andere kant denk ik niet dat er überhaupt ooit een gratis Spotify zou kunnen bestaan simpelweg omdat de techniek te duur is. Nogmaals: downloaden is best nog een complex proces wat misschien voor nerds makkelijk is, maar voor de gemiddelde internetgebruiker niet. Het is allemaal zeker niet alleen maar uit liefde voor de muzikanten, maar ik denk wel dat mensen geld over hebben om van het ‘gedoe’ af te zijn.
Jonas
Waarom zou er geen gratis Spotify kunnen bestaan? Qua vereiste bandbreedte stelt het niet veel voor en zou het makkelijk kunnen worden vervangen door een peer-based systeem zoals torrents. Als de opensourcegemeenschap een technisch geavanceerde browser als Firefox kan maken, is er geen reden om te denken dat ze niet zoiets als Spotify zou kunnen maken en onderhouden.
Je geeft terecht aan dat Spotify interessant is omdat het veel makkelijker en overzichtelijker is. Maar dat de alternatieven ingewikkelder zijn heeft nu juist alles met de illegaliteit te maken: nu het “stiekem” moet, is het veel moeilijker om tot stabiele en gebruiksvriendelijke distributiekanalen te komen, of volledige en correcte muziekcatalogi. Eerst had je Napster, toen Kazaa, toen torrents, nieuwsgroepen, enzovoort. Door het voortdurende kat-en-muisspel met de industrie heeft geen enkel illegaal platform zich kunnen ontwikkelen tot een gebruiksvriendelijk alternatief. Dat is toch echt de verdienste van de juridische acties van de industrie, volgens mij.
Overigens komt er misschien nog wel een keer een populair opensource, peer-to-peer streaming programma. En dan zou het met Spotify wel weer zo gedaan kunnen zijn.