Waarom verdwijnt Andere Tijden? Omdat de NPO het internet niet serieus neemt
Afgelopen week werd bekend dat geschiedenisprogramma Andere Tijden na twintig jaar gaat verdwijnen. De NPO wil graag een jonger publiek trekken (dat is alles onder de 50 in Hilversum). Het programma moest eerder al van 35 naar 18 uitzendingen per jaar. Presentator Hans Goedkoop vertrok destijds. Hij wist al wat die vermindering inhield: een sterfhuisconstructie.
Frans Klein van de NPO was te gast bij Nieuwsuur om de keuze te motiveren. Echt heel duidelijk werd het niet waarom Andere Tijden moet verdwijnen (iets met ‘een betere mix van aanbod’). Interessant werd het wel, toen interviewer Jeroen Wollaars vroeg hoe het zit met de distributie: “mensen van mijn generatie kijken wel NPO, maar dan op hun laptop”. Klein: “Maar laptop is ook TV kijken voor ons (…) dus laten we niet over de definitie steggelen.”
Klein’s functie is ‘directeur video’, maar zijn antwoord laat goed zien wat hij eigenlijk is: directeur televisie. Voor de NPO is ‘online video’ een synoniem voor ‘televisie terugkijken’. Maak een programma voor primetime NPO1, pleur het in een app en tada: video on demand. Ik zou zeggen dat online hele andere eisen stelt aan inhoud en distributie, maar voor de NPO is alles lineair. Als je dat eenmaal weet zie je die zienswijze bij alles wat de NPO doet. Bij de NPO-podcasts bijvoorbeeld, waarin stukken van het radiojournaal opduiken, of de uitslag van FC Emmen – VVV midden in een gevoelig verhaal. Maak een radioprogramma, pleur het in een app en tada: een podcast.
Er zijn in Hilversum wél mensen die snappen dat internet iets anders is dan televisie. BOOS van Tim Hofman krijgt regelmatig een miljoen views op YouTube. NOS Stories krijgt er ook makkelijk een paar honderdduizend. Maar die, specifiek voor internet gemaakte, initiatieven kwamen er vooral ondanks, niet dankzij de NPO. Suzanne Kunzeler, die verantwoordelijk is voor de jongerenzender NPO3, noemde in 2016 de video’s van BOOS (die zij ‘vlogs’ noemt) “leuke initiatieven, maar niet direct (…) waartoe wij op aarde zijn. (…) het [is geen] content is die wij op een podium willen tillen.”
Dat interview is vijf jaar oud, maar in Hilversum is die houding niet veranderd. Online wordt nog altijd gezien als minderwaardig ten opzichte van lineaire televisie. En de kijker wordt stelselmatig onderschat, want die zou geen moeilijke onderwerpen dulden. Maar kijk naar de YouTube-kanalen van Vox of Kurzgesagt: die leggen zware onderwerpen als klimaatverandering of racisme toegankelijk uit voor een grote, jonge doelgroep. Zonder dat er een blik BN’ers wordt opengetrokken, of dat er stomme spelletjes worden bedacht. Nee, gewoon door er geld, tijd en liefde in te steken. En ja, speciaal gemaakt voor online. Niet voor televisie. Want dat doe je gewoon op een andere manier.
Waar de liefde voor online ook in ontbreekt is de presentatie. Ik schreef eerder al eens over de app van de NPO. In de bijna vier(!) jaar sinds ik dat artikel schreef is er nauwelijks iets veranderd. Nog steeds is de app helemaal gebouwd rondom het idee dat je televisie wilt terugkijken. In de app staat bij elk programma prominent het afleveringsnummer en de oorspronkelijke uitzendtijd en datum, alsof je dat ooit zou willen zien als je online video kijkt. Die uitzenddatum en tijd staat trouwens bij alle programma’s in een onleesbaar lichtgrijs lettertype op een donkerblauwe achtergrond. Als de app een televisieprogramma was zou de netmanager op z’n achterste poten staan, maar in de app is het al maanden zo. Het toont maar weer aan dat de NPO de app niet ziet als een hoofdkanaal, maar als een bijzaak.
Die minachting voor de online kijker komt overal terug bij de NPO. Ook bij Andere Tijden. Die hebben een YouTube-kanaal. Het is echter pijnlijk duidelijk dat de video’s hermontages zijn van de televisieprogramma’s. In een video over vrachtwagenchaffeurs hoor je Hans Goedkoop aan het begin van de video gewoon ‘goedenavond’ zeggen. Maar dat die video tóch 200.000 views heeft zegt veel over het potentieel van zo’n kanaal.
Want stel dat Andere Tijden niet zou verdwijnen maar meer afleveringen zou gaan maken? Geen hermontages, maar specifiek voor online gemaakte bingeworthy documentaires met hetzelfde budget, grondige research en archiefmateriaal als voor televisie. Dat zou een stuk beter werken dan ‘jongeren’ teruglokken naar lineaire televisiekanalen. Waarom doet de NPO dát niet?
Het antwoord op die vraag zit ook in dat Nieuwsuur-interview. Frans Klein zegt dat “er gelukkig in Nederland nog steeds heel veel mensen televisie kijken.” Dat zegt hij niet alleen uit een soort stille hoop dat iedereen net zoals in 1975 weer stipt op zondag om 20.25 Nederland 1 aanzet om Showcolade te kijken. Hij zegt het ook omdat in Hilversum geldstromen gekoppeld zijn aan lineaire programma’s. Dat verandert maar langzaam, en er is ook weinig reden voor. 20% van het NPO-budget bestaat uit STER-inkomsten, bijna allemaal uit televisiereclames want de mogelijkheden om online te adverteren zijn sinds 2020 beperkt. Hoe vaak de NPO ook roept dat ze online serieus nemen: als je geld (en dus kwaliteit) wil in Hilversum moet je een televisieprogramma maken.
De commerciële concurrenten (DPG Media, RTL, SBS) hebben jarenlang gelobbyd dat de publieke omroep online zo weinig mogelijk mag. Dat heeft gewerkt. In een tijd waarin iedereen voor online gemaakte content kijkt maakt de publieke omroep vooral programma’s voor een oudere doelgroep, op een oud medium, dat uiteindelijk, net zoals die doelgroep, zal uitsterven.
Hoe de publieke omroep in 2021 nog steeds worstelde met het internet en dacht dat ze jongeren wel weer voor de buis konden krijgen. Je had er een prachtige aflevering van Andere Tijden over kunnen maken.
Eerdere afleveringen uit de serie ‘Hay Kranen heeft een mening over de NPO’:
* Hoe gebrek aan liefde de NPO online opbreekt (2017)
* NPO moet open kaart spelen (2015)
Rick
Goed stuk Hay, pijnlijk waar.
Ad
Je hebt gelijk wb de NPO en online, Hay. Ze verdelen een pot geld zonder echte online-visie.
Maar is de reden van het verdwijnen van Andere Tijden niet JUIST dat ze willen vernieuwen? Meer bingeworthy-series zoals we ze kennen van Netflix? Het is een vorm die 20 jaar bestond, tijd voor een nieuwe aanpak.
hay
Hee Ad. “Vernieuwing” is inderdaad vaak de reden die wordt gebruikt om dit soort veranderingen te onderbouwen. Er was nu ook een verhaal dat er een online platform zou komen, of speciaal voor online gemaakte specials. Het verleden heeft helaas laten zien dat het zelden tot meer komt dan wat aardige pogingen, ik denk ook omdat de visie en het budget vervolgens ontbreekt.